Synteza kolagenu

Aktualizacja: 16 maja 2025

Synteza kolagenu odbywa się codziennie przy odpowiedniej podaży składników odżywczych, które w tym uczestniczą i oznacza tworzenie się włókien kolagenowych wewnątrz każdego organizmu człowieka. To proces zachodzący maksymalnie zwłaszcza do 25. roku życia, po czym zaczyna stopniowo maleć. Nadchodzi wówczas idealny czas na rozważenie suplementacji, która uzupełni endogenne (wytwarzane wewnątrz organizmu) niedobory tego białka.

Synteza kolagenu

Kolagen stanowi blisko 30% masy wszystkich białek organizmu człowieka, co daje 6% całkowitej masy ciała. Opisano 29 genetycznie odmiennych rodzajów kolagenu, które występują w większości układów i narządów: w skórze, kościach, chrząstkach, ścięgnach, więzadłach, w naczyniach krwionośnych, a nawet w rogówce oka. Obliczono, że w przypadku człowieka o masie około 75 kg, 15 kg stanowią białka, w tym 7,5 kg to kolagen. Zdolność syntezy kolagenu przez organizm z wiekiem maleje. Zmiany fizjologiczne, zachodzące w organizmie w procesie starzenia, dotyczą również tkanki łącznej, której głównym składnikiem jest kolagen, przekształcający się z postaci rozpuszczalnej, występującej w tkance młodej, w nierozpuszczalną. Kolagen umiejscowiony w organizmie pozostaje w stanie ciągłej wymiany, której szybkość uzależniona jest od rodzaju układu i narządu.

Za syntezę kolagenu odpowiadają wyspecjalizowane komórki nazywane fibroblastami, przy czym proces ten przebiega zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz wspomnianych komórek. Etapy można przedstawić w skrócie następująco:

• transkrypcja i translacja – w jądrze komórkowym fibroblastów tworzą się odpowiednie prekursory kolagenu (tak zwany prokolagen);
• modyfikacje posttranslacyjne – w retikulum endoplazmatycznym zachodzi hydroksylacja i glikozylacja, odpowiadające za stabilizację struktury kolagenu;
• tworzenie potrójnej helisy – trzy łańcuchy polipeptydowe łączą się, tworząc typową strukturę kolagenu;
• transport do przestrzeni zewnątrzkomórkowej – prokolagen jest wydzielany na zewnątrz fibroblastów, jeśli synteza zachodziła w ich wnętrzu;
• przekształcenie w tropokolagen – enzymy likwidują końcowe fragmenty prokolagenu, tworząc tropokolagen;
• agregacja włókien kolagenowych – cząsteczki tropokolagenu łączą się w większe struktury, tworząc docelowo włókna kolagenowe.

Warto zaznaczyć, że choć to właśnie fibroblasty w największym stopniu produkują kolagen, taką zdolność wykazują również chondrocyty (w chrząstce), osteoblasty (w kościach) i komórki nabłonkowe (w błonach podstawnych).

Co wpływa na syntezę kolagenu?

Na syntezę kolagenu wpływa zwłaszcza witamina C oraz niektóre aminokwasy (glicyna, prolina oraz hydroksyprolina). Właśnie dlatego najlepsze suplementy diety w swoim składzie często zawierają skojarzenie hydrolizowanego kolagenu z kwasem askorbinowym (witaminą C), który jest niezbędny w procesie potranslacyjnej obróbki kolagenu – umożliwia przekształcanie proliny i lizyny w hydroksyprolinę i hydroksylizynę (aminokwasów niezbędnych w strukturze kolagenu). Niedobór witaminy C i niemożność zakończenia tego etapu syntezy prowadzi do osłabienia włókien kolagenowych. Warto też wiedzieć, że niedobór kwasu askorbinowego wywołuje hipermetylację epigenetycznego DNA i uniemożliwia transkrypcję niektórych typów kolagenu. W syntezie kolagenu niezmiernie ważna jest więc zbilansowana dieta.

Negatywnie na syntezę kolagenu wpływają natomiast:

• promieniowanie UV w nadmiernej ilości;
• alkohol;
• palenie papierosów;
• brak aktywności fizycznej;
• silny stres;
• przewlekłe stany zapalne toczące się w organizmie.

Zagrożeniem jest też nadmierne spożycie cukru. Cukier powoduje glikację białek, co prowadzi do uszkodzenia włókien kolagenowych. To, na co nie mamy wpływu, to czynniki związane z wiekiem. Od około 25. roku życia synteza kolagenu maleje i nic nie można z tym zrobić poza świadomym uzupełnianiem jego niedoborów, głównie poprzez przyjmowanie wysokiej jakości suplementy diety z kolagenem.

Aby uzupełniać niedobory kolagenu, przede wszystkim należy zwrócić uwagę na jego suplementację. Najlepiej sprawdza się hydrolizowany kolagen, ponieważ cieszy się on największą biodostępnością w układzie pokarmowym człowieka. Może to być kolagen wołowy bądź kolagen rybi. Ważne jednak, aby dostarczany był w odpowiednich ilościach (co najmniej 8000 mg dziennie przez okres minimum 4 tygodni) i w połączeniu ze związkami takimi jak witamina C.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kaziród K., Hunek A., Zapała M., Wiśniewska-Skomra J., Chmielarz K., Tylutka K., Hapon A., Suplementacja kolagenem – czy przynosi realne korzyści?, Quality in Sport. 2023;13(1):88-107.
2. Materkowski M., Rola kolagenu w formie doustnej w schorzeniach i urazach narządu ruchu, Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 1/2023.
3. Bugla K., Klimek K., Gabryel Ł., Wikarek A., Dołęga J., Rybak J., Grabarczyk M., Kosińska P., Magiera B., Grabarczyk A., Potencjalny wpływ doustnej suplementacji kolagenu na układ mięśniowo-szkieletowy: gęstość mineralna kości, siła mięśniowa i potreningowa bolesność mięśni, stabilność oraz ruchomość stawów, zastosowania w reumatologii i tendinopatiach – przegląd artykułów, Farmacja Współczesna, 17/2024.