Rumień guzowaty

Aktualizacja: 22 grudnia 2025

Rumień guzowaty jest zmianą skórną występującą głównie na przedniej powierzchni podudzi w postaci małych guzków o barwie początkowo czerwonofioletowej. Jego wystąpienie stanowi często objaw predykcyjny w kierunku rozpoznania wielu różnych chorób, najczęściej o podłożu infekcyjnym lub autoimmunologicznym. Każdorazowo wymaga szczegółowej diagnostyki medycznej.

Jak wygląda rumień guzowaty?

Rumień guzowaty należy do grona stosunkowo częstych zapaleń tkanki podskórnej. Objawia się jako symetryczne zmiany guzowate zlokalizowane przeważnie na przedniej powierzchni podudzi. Zmiany mają nagły początek w postaci początkowo tkliwych i ucieplonych guzków o średnicy od 1 do 20 cm. Nie są one wyraźnie odgraniczone od zdrowych tkanek. W miarę upływu czasu ich barwa zmienia się od koloru żywoczerwonego, przez brunatno-zielone, a w końcowym okresie choroby – żółte. Zmiany zanikają stopniowo w ciągu 2-6 tygodni bez pozostawania blizn, uleganiu martwicy czy rozmiękaniu. Często przed pojawieniem się samego rumienia guzowatego, pacjent może zmagać się z objawami grypopodobnymi.

Pojawieniu się guzków z reguły towarzyszą objawy prodromalne o charakterze ogólnoustrojowym, w postaci stanu podgorączkowego lub gorączki oraz złego samopoczucia ze zmęczeniem, bólami stawów, bólami głowy czy bólami brzucha. Mogą wystąpić także nudności, wymioty i biegunka oraz szereg innych dolegliwości typowych dla przyczyny powstawania rumienia guzowatego. Obraz kliniczny bywa więc mocno zróżnicowany, co utrudnia proces diagnostyczny.

Rumień guzowaty – przyczyny

Rumień guzowaty występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn (w 2.-4. dekadzie życia ponad sześciokrotnie częściej). Wśród osób w starszym wieku (powyżej 65. roku życia) schorzenie to prawie nie występuje. Etiologia rumienia guzowatego pozostaje wieloczynnikowa. Ponadto lista jednostek chorobowych i/lub czynników wywołujących to schorzenie stale się wydłuża. Do grona najczęstszych przyczyn i czynników ryzyka zaliczyć można przede wszystkim następujące:

• infekcje bakteryjne – wywołane zwłaszcza przez Yersinia spp., Mycoplasma spp., Chlamydia pneumoniae, Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium leprae, Salmonella, Shigella i wiele innych;
• infekcje wirusowe – wywołane zwłaszcza przez WZW B, WZW C, HSV, wirus ospy wietrznej, wirus świnki, HIV;
• infekcje pasożytnicze – wywołane zwłaszcza przez Giardia lamblia, Toxoplasma gondii, Trichomonas vaginalis;
• infekcje grzybicze – wywołane zwłaszcza przez Aspergillus spp., Candida albicans, Histoplasma capsulatum;
• choroby układowe tkanki łącznej – w szczególności takie jak toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie wielomięśniowe, zapalenie skórno-mięśniowe, twardzina układowa, zapalenie naczyń, zespół Reitera;
• nieswoiste zapalenia jelit – zespół jelita drażliwego i choroba Leśniowskiego-Crohna;
• choroby nowotworowe – białaczki, chłoniaki;
• przyjmowanie niektórych leków – zwłaszcza takich jak antybiotyki (amoksycylina, cyprofloksacyna, lewofloksacyna), niesteroidowe leki przeciwzapalne (kwas acetylosalicylowy, diklofenak, naproksen), paracetamol, metamizol, doustne środki antykoncepcyjne, kodeina, karbamazepina, lidokaina.

W niektórych sytuacjach rumień guzowaty może też pojawić się przy wybranych stanach fizjologicznych, np. u kobiet ciężarnych bądź przy przewlekłym stresie. Warto podkreślić, że klasycznym przykładem jest też wystąpienie rumienia guzowatego jako objawu zwiastującego w niedalekiej przyszłości sarkoidozę. Mimo że rumień ten nie stanowi objawu patognomonicznego tej choroby, jest to najczęstsza zmiana skórna obserwowana w jej przebiegu.

Rumień guzowaty – diagnostyka

Nie ma jednej diagnostyki ukierunkowanej na rozpoznawanie rumienia guzowatego i jego przyczyn. Wszystko zależy od zebranego wywiadu zdrowotnego i innych występujących dolegliwości. Po rozmowie z pacjentem powinno się wykonać podstawowe badania laboratoryjne i obrazowe, a także badania dodatkowe zależne od podejrzewanego czynnika etiologicznego, co każdorazowo dobiera się indywidualnie. U każdego pacjenta z rozpoznanym rumieniem guzowatym należy wykonać badanie RTG klatki piersiowej, ponieważ u około 50% chorych uwidacznia ono powiększenie węzłów chłonnych wnęk płucnych lub zmiany w obrębie miąższu płucnego charakterystyczne dla sarkoidozy. Rekomenduje się ponadto wykonanie próby tuberkulinowej w celu wykluczenia zakażenia prątkiem gruźlicy.

Rumień guzowaty – leczenie

Leczenie rumienia guzowatego zależy przede wszystkim od przyczyny, ponieważ sam rumień jest traktowany jako objaw, a nie osobna jednostka chorobowa.

Dopiero później wdraża się działania ukierunkowane na zmniejszanie i eliminację rumienia, takie jak na przykład odpoczynek i odciążanie nóg z ich elewacją, stosowanie leków przeciwzapalnych czy chłodne okłady. Rokowania odnośnie rumienia guzowatego są z reguły bardzo dobre.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Oryginalny olej z czarnuszki egipskiej (Nigella sativa) wspiera odporność, układ pokarmowy i zdrowie skóry. Wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i antyoksydacyjne. Źródło cennych kwasów tłuszczowych i tymochinonu.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Bergler-Czop B., Lis-Święty A., Kamińska-Winciorek G., Brzezińska-Wcisło L., Rumień guzowaty w przebiegu glistnicy i infekcji płucnej Chlamydia pneumoniae – opis przypadku, Post Dermatol Alergol 2009; XXVI, 5: 280-283.
2. Potempa-Jeziorowska M., Sedlaczek K., Jonczyk P., Potempa A., Kucharzewski M., Rumień guzowaty – kręta droga do rozpoznania przyczyny, Varia Medica 2019 Tom 3, nr 2, strony 131-136.
3. Potempa-Jeziorowska M., Sedlaczek K., Jonczyk P., Kucharzewski M., Rumień guzowaty – jeden objaw, wiele przyczyn?, Pediatr Med Rodz 2018, 14 (4), p. 381-385.