Ksantofil

Aktualizacja: 11 lutego 2021

Ksantofil to organiczny związek chemiczny, żółty barwnik występujący w kwiatach, owocach i pancerzach skorupiaków. Wchodzi w skład karotenoidów. Pełni ważne funkcje, szczególnie w zakresie neutralizowania wolnych rodników tlenowych oraz wspomagania fotosyntezy.

Karotenoidy

Karotenoidy to niezwykle obszerna grupa związków – do tej pory zidentyfikowano ich ponad 600. Wszystkie te związki podzielono na 2 grupy:

• karoteny;
• ksantofile.

Karoteny to węglowodory będące pochodnymi izoprenu i zawierające w cząsteczce 11 sprzężonych wiązań podwójnych, natomiast ksantofile stanowią pochodne tlenowe karotenów. Karotenoidy rozpuszczają się w tłuszczach i ich rozpuszczalnikach, zaś ksantofile również w alkoholach. Do najpowszechniej występujących w świecie roślinnym karotenów zalicza się β-karoten, likopen, γ-karoten oraz α-karoten, a z ksantofili – zeaksantynę i luteinę.

Czym są ksantofile?

Ksantofile to grupa związków barwiących, najczęściej o kolorze żółtym, niekiedy brązowym. Powstają wskutek utleniania karotenów w obecności enzymów, oksydaz mieszanych. Uznano, że najpopularniejszym ksantofilem na całym świecie jest luteina, następnie zeaksantyna. Do innych związków tej grupy można zaliczyć między innymi:

• rodoksantynę;
• kryptoksantynę;
• flawoksantynę;
• rubiksantynę.

Ksantofile są pomocniczymi barwnikami fotosyntezy. Dodatkowo pełnią funkcję antyoksydantów, przez co chronią komórkę, a zwłaszcza chloroplasty przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu. Ze względu na obecność sprzężonych wiązań podwójnych nadają żółtą, pomarańczową lub czerwoną barwę kwiatom, owocom a także żółtku jaj (luteina) czy niektórym zwierzętom.

Badania nad suplementacją luteiną i zeaksantyną wskazują na poprawę w ich obecności wydajności widzenia ludzkiego oka. Zostały również odkryte i zidentyfikowane białka wiążące te substancje w plamce żółtej. Ksantofile mogą więc być wykorzystywane w medycynie. Wysokie spożycie luteiny i zeaksantyny w zwyczajowej diecie, bogatej również w inne karotenoidy oraz witaminy E, C oraz cynk, wpływa ochronnie zarówno na zapadalność, jak i przebieg kliniczny zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem.

Luteina

Pozostałe zastosowania luteiny w medycynie obejmują:

• występowanie cykli bezowulacyjnych u kobiet;
• wtórny brak miesiączki;
• ryzyko rozrostu endometrium u kobiet przyjmujących estrogeny;
• zaburzenia miesiączkowania o podłożu niedoboru progesteronu;
• bezpłodność;
• ochronę oczu i skóry przed nadmiernym promieniowaniem nadfioletowym.

Luteina nie powinna być przyjmowana w przypadku żółtaczki cholestatycznej, ciężkich zaburzeń funkcjonowania wątroby oraz krwawień z dróg rodnych o nieznanej etiologii. Przeciwwskazaniem są również nowotwory piersi i narządu rodnego, okres karmienia piersią i poronienia.

Zeaksantyna

Działanie zeaksantyny jest nieco mniej obszerne niż w przypadku luteiny. To główny, najważniejszy związek występujący w siatkówce oka, przy czym jego największa koncentracja skupia się w plamce żółtej oka. Zeaksantynę suplementuje się wspólnie z luteiną celem poprawy widzenia, profilaktyki i wspomagania leczenia zwyrodnienia plamki żółtej.

Źródła ksantofili

Do bogatych źródeł ksantofili zalicza się przede wszystkim:

• jarmuż;
• brokuły;
• seler;
• białą kapustę;
• marchew;
• pory;
• kukurydzę;
• paprykę czerwoną;
• natkę pietruszki;
• cukinię.

Jak widać, nie wszystkie te produkty posiadają żółty kolor, jednak mimo tego odznaczają się wysoką zawartością ksantofili. Podsumowując, duże ilości omawianych związków można spotkać przede wszystkim w owocach i warzywach, to one powinny być głównym źródłem ksantofili w diecie. W razie konieczności można się zdecydować na dodatkową suplementację.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Wysokiej jakości oryginalna, egipska czarnuszka siewna (Nigella sativa) w kapsułkach to wygodny sposób na codzienne wsparcie odporności, układu pokarmowego i zdrowej skóry, z pełnią cennych składników aktywnych. Chroni komórki przed wolnymi rodnikami …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Rotkiewicz D., Konopka I., Tańska M., Barwniki karotenoidowe i chlorofilowe olejów roślinnych oraz ich funkcje, Olsztyn, XXIII/2002.
2. Igielska-Kalwat J., Wawrzyńczak A., Nowak I., Karotenoidy i ich zastosowanie w przemyśle kosmetycznym na przykładzie beta-karotenu, Chemik, 2/2012.
3. Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B., Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm ludzki, Postępy Fitoterapii, 2/2011.