Aktualizacja: 11 września 2022
Szkorbut (łac. scorbutus, inaczej: gnilec) to jedna z najstarszych chorób w dziejach ludzkości, o której wzmianki pojawiły się już w 1550 r. p.n.e. W późniejszych czasach stanowił wręcz plagę, był konsekwencją niedożywienia spowodowaną niedostateczną ilością świeżych warzyw i owoców w diecie ludzi, zwłaszcza długotrwale oblężonych miast oraz żołnierzy stacjonujących poza garnizonami wojskowymi. Dziś wiadomo, że szkorbut wiąże się z niedoborem witaminy C.
Spis treści
Szkorbut – przyczyny
Przyczyną szkorbutu jest niedostateczna ilość witaminy C w organizmie, a więc przede wszystkim dieta uboga w warzywa i owoce. W dzisiejszych czasach, przy szerokim dostępie do tego typu produktów spożywczych, suplementacji oraz wzbogacaniu żywności o kwas askorbinowy, przypadki gnilca niemal nie występują. Narażone są w szczególności osoby niedożywione, chore na anoreksję, bulimię lub innego rodzaju zaburzenia odżywiania, a także alkoholicy. Przypadki szkorbutu można zaobserwować także u pacjentów z chorobami psychicznymi oraz u osób przebywających na niewłaściwej, wysokoprzetworzonej diecie. Ryzyko wzrasta przy chorobach jelit, w szczególności przy zespole złego wchłaniania i chorobie Leśniowskiego-Crohna.
Należy jednak wiedzieć, że dzięki odpowiednio zbilansowanej diecie i dodatkowej suplementacji nawet w grupach ryzyka łatwo można zapobiegać szkorbutowi. W dzisiejszych czasach choroba nie stanowi już tak dużego zagrożenia.
Szkorbut – objawy
Charakterystycznymi objawami szkorbutu są:
- krwawiące dziąsła;
- chwianie się i wypadanie pozornie zdrowych zębów;
- apatia;
- osłabienie;
- tendencja do tworzenia się siniaków, nawet przy niewielkim uderzeniu;
- małe i większe krwiaki na skórze;
- utrata apetytu;
- opuchnięte ręce i nogi.
Pierwsze objawy zaczynają występować już po około miesiącu niedoborów witaminy C w diecie. Na samym początku pojawiają się wyłącznie ospałość i złe samopoczucie, które na dłuższą metę przechodzą w poważniejsze objawy takie jak:
- duszności, problemy z oddychaniem;
- znaczne pogorszenie gojenia się ran;
- bóle kostne.
Jeśli niedobór witaminy C utrzymuje się w dalszym ciągu, następuje gorączka, drgawki i ostatecznie śmierć. Należy pamiętać, że nawet w późnym stadium choroby, gdy pojawiają się gorączka i drgawki, pacjenta można wyleczyć.
Witamina C a gojenie się ran i krwawienia
Jako że najbardziej charakterystycznym objawem szkorbutu jest pogorszenie gojenia się ran i samoistne krwawienia, warto bliżej poznać fizjologię tej właściwości witaminy C. Proces gojenia się ran jest bardzo złożony. Najpierw powstaje skrzep, następnie do miejsca uszkodzenia migrują neutrofile, które oczyszczają ranę i aktywują makrofagi tkankowe. Leukocyty gromadzą witaminę C, a jej stężenie w komórkach jest nawet do 100 razy wyższe niż w osoczu. To właśnie ona uruchamia kaskadę sygnałów i reakcji przyczyniających się do gojenia ran, w tym powoduje pobudzenie fibroblastów do wytwarzania czynnika wzrostu. Na przestrzeni lat przeprowadzono setki badań udowadniających, że doustna suplementacja witaminą C powoduje szybsze gojenie się ran oraz zwiększa siłę integralności tkankowej skóry.
Szkorbut – leczenie
Szkorbut można zdiagnozować na podstawie badania krwi (ocenia się poziom witaminy C w organizmie) oraz wywiadu przeprowadzonego z pacjentem. Zwykle nie ma trudności w ustaleniu rozpoznania, dzięki czemu można podjąć skuteczne leczenie. Polega ono na podaży witaminy C w postaci suplementów diety, a także wzbogaceniu diety w bogate źródła tej witaminy. Są nimi zwłaszcza:
- acerola – jako najbogatsze znane obecnie źródło witaminy C, dostępne także w postaci suplementów diety;
- owoce cytrusowe, szczególnie pomarańcze i grejpfruty;
- brokuły i kalafiory;
- papryka;
- natka pietruszki;
- cebula;
- kiszonki;
- truskawki;
- czarna porzeczka.
Warto przy tym wiedzieć, że biodostępność witaminy C zwiększa magnez. Szacuje się, że minimalny próg dziennego zapotrzebowania na witaminę C wynosi 1 mg na 1 kg masy ciała, choć norma ta wzrasta u osób palących papierosy oraz w grupach ryzyka szkorbutu. W przypadku dzieci zaleca się dwukrotnie wyższą podaż witaminy C (2 mg na 1 kg masy ciała).
Bio Acerola C - 100% naturalna witamina CAcerola od bioalgi to w pełni naturalny (organiczny) i bez żadnych dodatków produkt. Wytwarzany jest z owoców wiśni Acerola, na ściśle kontrolowanej, ekologicznej uprawie, z zachowaniem najwyższych standardów jakościowych.
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Zawada K., Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka, Herbalism, 1/2016.
- Panczyk M., Szkorbut i badania kliniczne – czego nauczył nas James Lind?, Medycyna Dydaktyka Wychowanie, 5/2011.
- Kantorska A., Witamina C. Rola i znaczenie dla organizmu.
Zostaw komentarz