Uporczywy kaszel u dziecka

Aktualizacja: 20 listopada 2023

Uporczywy kaszel u dziecka to bardzo częsty objaw rozmaitych chorób, obserwowany przez rodziców. Może wzbudzać niepokój, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu inne objawy, np. odkrztuszanie zielonkawej wydzieliny lub wymioty. Diagnostyką i leczeniem tej dolegliwości zajmuje się lekarz pediatra.

Uporczywy kaszel u dziecka – przyczyny

Kaszel jest odruchem obronnym dróg oddechowych, poczynając od nosogardzieli, kończąc na oskrzelach. Najwięcej receptorów kaszlowych lokalizuje się w obrębie krtani, w dolnej połowie tchawicy oraz w dużych i średnich oskrzelikach. Reagują one na zmianę temperatury, czynniki chemiczne, mechaniczne i środowiskowe, np. dym tytoniowy. Kaszel stanowi zatem dolegliwość, będącą jednocześnie fizjologiczną reakcją na patogeny chorobotwórcze. Do jego wystąpienia mogą doprowadzić:

• infekcje wirusowe (np. grypa, różyczka, ospa wietrzna), infekcje bakteryjne (np. bakteryjne zapalenie płuc);
• nadreaktywność dróg oddechowych;
• astma oskrzelowa;
• mukowiscydoza;
• zapalenie migdałków;
• alergia wziewna;
• aspiracja ciała obcego w przełyku;
• choroba refluksowa przełyku.

Uważa się, że najczęstszą przyczyną przewlekłego uporczywego kaszlu u dzieci jest alergia, później zaś astma oskrzelowa. W przypadku uporczywego kaszlu ostrego wśród najczęstszych przyczyn wymienia się grypę i infekcje dróg oddechowych. Pojawiają się one u dziecka przeciętnie 6-8 razy w ciągu roku.

Objawy uporczywego kaszlu u dziecka

Uporczywy kaszel u dziecka może mieć formę suchą lub mokrą (a niekiedy także mieszaną). Kaszel suchy ma charakter napadowy, jest typowy dla podrażnienia górnych dróg oddechowych czynnikami zapalnymi lub chemicznymi. Brzmi męcząco, nie powoduje odkrztuszania wydzieliny, może przypominać szczekanie psa. Z kolei kaszel mokry (wilgotny) przebiega z odkrztuszaniem wydzieliny i jest typowy dla zakażeń dolnych dróg oddechowych (np. zapalenia płuc, zapalenia oskrzeli). Brzmi głęboko, ma bulgoczące tony, a dziecko skarży się na subiektywne odczucie zalegania czegoś w dalszej części gardła.

W zależności od przyczyn kaszlowi mogą towarzyszyć inne objawy. Przykładowo przy infekcjach wirusowych (np. grypie) mogą pojawiać się drżenia mięśni, osłabienie, bóle kostne, bóle brzucha czy gorączka przekraczająca 38,5 stopni C. Z kolei przy bakteryjnym zapaleniu płuc charakterystyczne są trudności z oddychaniem, duszności, bardzo wysoka gorączka czy odkrztuszanie zielonkawej wydzieliny.

Uporczywy kaszel u dziecka – diagnostyka

Diagnostyką i leczeniem uporczywego kaszlu u dziecka przeważnie zajmuje się lekarz pediatra, choć w zależności od przyczyny rodzice mogą uzyskać pomoc również u laryngologa lub pulmonologa. Wstępnie lekarz przeprowadza wywiad z rodzicami, na podstawie którego można wiele wywnioskować. Następnie dokonuje oględzin jamy ustnej i gardła dziecka, jak również sprawdza skórę na całym ciele pod kątem ewentualnej wysypki. Brak charakterystycznych zmian dla infekcji wirusowych jest wskazaniem do skierowania dziecka na RTG płuc. Jeśli natomiast istnieje podejrzenie astmy oskrzelowej lub alergii, wykonuje się kolejno badanie spirometryczne lub skórny panel alergiczny.

Uporczywy kaszel u dziecka – leczenie

Leczenie zależy od przyczyn uporczywego kaszlu. Infekcje wirusowe leczy się zachowawczo w domu, dbając o zdrową dietę, odpoczynek, nawodnienie. Przy infekcjach bakteryjnych dziecku podaje się antybiotyki przepisane przez lekarza, natomiast przy alergii największe znaczenie ma unikanie alergenów, choć można zdecydować się na tzw. odczulanie. W terapii mukowiscydozy stosuje się leki oczyszczające drogi oddechowe i antybiotyki, które pomagają w usuwaniu gęstej wydzieliny.
W przypadkach rozpoznania przewlekłego nieżytu nosogardła u dziecka w wieku przedszkolnym lekarz może podjąć decyzję o adenotomii. Zwłaszcza jeśli jednocześnie występują objawy związane z niedrożnością trąbek słuchowych.

Domowe sposoby na uporczywy kaszel u dziecka

Do domowych sposobów zwalczania uporczywego kaszlu (mające największe znaczenie przy infekcjach dróg oddechowych, choć nie tylko) zalicza się:

• podaż syropu sosnowego lub łyżeczki miodu;
• herbatki ziołowe (podbiał, rumianek) z dodatkiem miodu i cytryny;
• domową miksturę z miodu i czosnku;
• nawilżanie powietrza;
• inhalacje z dodatkiem olejków eterycznych i soli kłodawskiej;
• delikatne oklepywanie grzbietu (przy kaszlu mokrym).

Czarny kminek (Nigella sativa) jest rośliną, która od dawna jest stosowana w medycynie ludowej ze względu na swoje potencjalne właściwości lecznicze, w tym przeciwzapalne i przeciwwirusowe. Olej z czarnego kminku posiada właściwości, które mogą pomóc w łagodzeniu kaszlu u dziecka. Można go dodawać do ciepłego mleka z miodem, pomoże to w łagodzeniu podrażnionego gardła. Z kolei inhalacje parowe z użyciem oleju z czarnego kminku ułatwią oddychanie. W tym celu należy dodać kilka kropel oleju z czarnego kminku do gorącej wody i pozwolić dziecku wdychać parę.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Gryczyńska D., Nieżyt nosogardła jako przyczyna nawracającego kaszlu u dzieci, Medycyna Biologiczna, 3/2013.
2. Undrunas A., Kuziemski K., Uporczywy kaszel – trudności diagnostyczno-terapeutyczne w codziennej praktyce lekarskiej, Forum Medycyny Rodzinnej, 4/2017.
3. Doniec Z., Mastalerz-Migas A., Krenke K., Mazurek H., Bieńkowski P., Rekomendacje postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci dla lekarzy POZ, Lekarz POZ, 4/2016.