Kwasy tłuszczowe

Aktualizacja: 22 czerwca 2025

Kwasy tłuszczowe to organiczne kwasy karboksylowe o długim łańcuchu węglowym, które stanowią podstawowy budulec tłuszczów (lipidów). W organizmach żywych występują głównie jako składniki trójglicerydów i fosfolipidów, czyli formy magazynowania energii i budulca błon komórkowych. Dostarcza się je wraz z dietą, przy czym wyróżniamy kwasy tłuszczowe nienasycone (zdrowe, pożądane) oraz kwasy tłuszczowe nasycone (szkodliwe w nadmiarze).

Kwasy tłuszczowe – charakterystyka

Wszystkie kwasy tłuszczowe składają się z następujących elementów:

• grupa karboksylowa (-COOH) – część hydrofilowa (lubi wodę);
• łańcuch węglowodorowy – część hydrofobowa (nie lubi wody), może być nasycony lub zawierać wiązania podwójne.

Ze względu na budowę łańcucha węglowodorowego wyróżniamy kwasy tłuszczowe nasycone oraz kwasy tłuszczowe nienasycone. Nasycone kwasy tłuszczowe nie mają wiązań podwójnych, lecz wiązania pojedyncze, co wpływa na ich stały stan skupienia w temperaturze pokojowej oraz na właściwości. Nienasycone kwasy tłuszczowe dzielimy natomiast na MUFA (mają jedno wiązanie podwójne, np. kwas oleinowy) oraz PUFA (mają dwa lub więcej wiązań podwójnych, np. kwas linolowy). Dodatkowo kolejny podział kwasów tłuszczowych nienasyconych wyróżnia:

• Omega 3 – pierwsze podwójne wiązanie znajduje się przy 3. atomie węgla od końca;
• Omega 6 – pierwsze podwójne wiązanie znajduje się przy 6. atomie węgla od końca;
• Omega 9 – pierwsze podwójne wiązanie znajduje się przy 9. atomie węgla od końca.

Wszystkie niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) są uznawane za pożądane w diecie człowieka, a w szczególności kwasy tłuszczowe Omega 3. Z kolei nadmiar kwasów tłuszczowych nasyconych uznawany jest za szkodliwy. Stanowi potwierdzony czynnik ryzyka wielu chorób i problemów zdrowotnych.

Kwasy tłuszczowe nasycone – wpływ na zdrowie człowieka

Tłuszcze nasycone zwiększają aktywność enzymu ACAT, co sprzyja estryfikacji cholesterolu i jego magazynowaniu w komórkach. To prowadzi do wzrostu poziomu LDL (tzw. „złego” cholesterolu) we krwi, który łatwo ulega utlenieniu i odkłada się w ścianach naczyń krwionośnych. Wzrasta więc ryzyko chorób takich jak nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, zawał serca czy udar mózgu.

Przy nadmiernym spożyciu kwasów tłuszczowych nasyconych charakterystyczna jest też zmiana płynności błon komórkowych. Jako że omawiane związki tłuszczowe są dość „sztywne”, ich obecność w błonach komórkowych obniża płynność, co może zaburzać funkcjonowanie receptorów, transportu jonów i sygnalizacji międzykomórkowej. Kwasy tłuszczowe nasycone potęgują i intensyfikują stany zapalne w organizmie, zwłaszcza w przebiegu różnych chorób przewlekłych. Obserwuje się ponadto zaburzenia metabolizmu glukozy – nasycone kwasy tłuszczowe mogą upośledzać działanie insuliny poprzez fosforylację serynową IRS-1. Prowadzą też do nadwagi i otyłości oraz licznych konsekwencji z tym związanych.

Kwasy tłuszczowe nienasycone – wpływ na zdrowie człowieka

Nienasycone kwasy tłuszczowe odpowiadają za wiele ważnych funkcji organizmu. Wspierają odporność, ich spożycie powinno być więc wysokie w okresie jesienno-zimowym oraz w przypadku osób przewlekle chorych i z osłabioną odpornością. Poprawiają czynność mózgu, ułatwiają koncentrację, stymulują pamięć oraz poprawiają samopoczucie. Jako że są elementem budulcowym błon komórkowych wszystkich komórek w organizmie, ich obecność odgrywa kluczową rolę praktycznie we wszystkich reakcjach na poziomie komórkowym.

Tłuszcze nienasycone wspierają prawidłowe widzenie, również o zmierzchu. Są jednym z podstawowych składników diety śródziemnomorskiej, uznawanej za najkorzystniejszą dla zachowania zdrowia serca. Ich regularne spożycie znacznie zmniejsza ryzyko poważnych chorób, także chorób sercowo-naczyniowych i o podłożu psychicznym. Regulują trawienie, przeciwdziałają depresji, utrzymują dobrą kondycję skóry i mikroflory jelitowej.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Wilczyńska A., Kwasy tłuszczowe w diecie człowieka a jego funkcjonowanie poznawcze i emocjonalne, Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2012; 7, 1: 35–42.
2. Jelińska M., Kwasy tłuszczowe – czynniki modyfikujące procesy nowotworowe, Biul. Wydz. Farm. AMW, 2005, 1,1-9.
3. Bojarowicz H., Woźniak B., Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę, Problemy Higieny i Epidemiologii, 4/2008.