Hormony stresu

Aktualizacja: 25 czerwca 2025

Hormony stresu uwalniane są przez organizm człowieka w odpowiedzi na sytuację stresową, czyli zazwyczaj taką, która wywołuje zdenerwowanie bądź nasiloną odpowiedź współczulnego układu nerwowego. Do głównych przedstawicieli takich związków chemicznych zaliczamy kortyzol oraz adrenalinę. Przewlekłe utrzymywanie się wysokiego poziomu hormonów stresu wiąże się z konsekwencjami zdrowotnymi, w tym nawet z wyraźnym wzrostem ryzyka chorób przewlekłych (tzw. choroby cywilizacyjne).

Hormony stresu – charakterystyka

Stres określany jest jako psychologiczna i fizjologiczna reakcja organizmu na czynniki nazywane stresorami. Stres psychologiczny polega na wzbudzeniu napięcia emocjonalnego, poczuciu dyskomfortu lub lęku. Z kolei ten fizjologiczny wiąże się z pobudzeniem układu współczulno‐nadnerczowego i osi podwzgórze–przysadka–nadnercza.

Do grona podstawowych hormonów stresu zaliczamy następujące organiczne związki chemiczne:

• kortyzol – zwany nawet potocznie zamiennie hormonem stresu, produkowany jest przez korę nadnerczy. Działa nieco wolniej, lecz znacznie dłużej niż adrenalina. Odpowiada m.in. za zwiększanie poziomu glukozy we krwi, zmniejszanie stanów zapalnych (chyba że jego wysoki poziom utrzymuje się przewlekle, wówczas nasila stany zapalne), potęgowanie metabolizmu składników odżywczych. Niestety chroniczny stres sprawia, że wysoki poziom tego hormonu utrzymuje się przez dłuższy czas, co ma ogromne znaczenie dla zdrowia;
• adrenalina – w bardzo szybkim tempie przygotowuje organizm do reakcji „walcz lub uciekaj”, ponieważ odpowiada m.in. za przyspieszenie tętna, szybsze bicie serca, zahamowanie czynności skurczowych jelit, rozszerzenie źrenic i oskrzeli, przygotowując je na szybsze oddychanie w związku ze zmęczeniem organizmu. Wyrzut adrenaliny następuje niemal natychmiast po zadziałaniu stresora. Jej synteza odbywa się w rdzeniu nadnerczy;
• noradrenalina – produkowana w korze nadnerczy, również może uwalniać się w momencie stresu i wpływać na współczulny układ nerwowy. Działa podobnie do adrenaliny, dlatego nawet nazwy tych hormonów są do siebie zbliżone. Silniej wpływa jedynie na naczynia krwionośne, poprawiając ukrwienie narządów wewnętrznych i zwiększając ciśnienie krwi;
• wazopresyna – nie jest typowym hormonem stresu, choć przy przewlekłym działaniu stresorów może się uwalniać. Zwiększa ciśnienie tętnicze krwi i zatrzymuje w tkankach wodę.

Hormony stresu są organizmowi potrzebne, jednak w odpowiednich, umiarkowanych ilościach. W innym razie mają negatywne działanie, pogarszają nie tylko stan zdrowia fizycznego, ale i psychicznego, co zostało niejednokrotnie potwierdzone badaniami klinicznymi.

Hormony stresu – normy

Normy dla poszczególnych hormonów stresu prezentują się następująco:

• kortyzol – rano (6:00–8:00): 5–25 µg/dl, po południu (16:00–18:00): 3–13 µg/dl;
• adrenalina – 0,10–0,55 µg/l (czyli 104–548 pg/ml lub 615–3240 pmol/l);
• noradrenalina – 0,20–0,80 µg/l (czyli 200–800 pg/ml lub 1180–4720 pmol/l);
• wazopresyna – 1,85–7,4 pmol/l (czyli około 1,7–6,9 pg/ml).

Analizy poziomu tych hormonów można dokonać na podstawie badania krwi. Należy jedynie uwzględnić to, że dla wielu pacjentów sam fakt pobierania krwi jest mocno stresujący, inni zaś zmagają się z tzw. syndromem białego fartucha. Jeśli więc mamy do czynienia z takim pacjentem, warto rozważyć inne, bardziej miarodajne formy badania, np. ocenę poziomu kortyzolu na podstawie dobowej zbiórki moczu.

Wysoki poziom hormonów stresu

Zbyt wysoki poziom stresu, zwłaszcza jeśli utrzymuje się przez dłuższy czas, niekorzystnie wpływa na organizm człowieka, powodując:

• spowolnienie refleksu;
• zamęt w głowie;
• poczucie bezradności;
• lęk i strach;
• stan depresyjny, przygnębienie;
• szereg objawów takich jak ból brzucha, zawroty głowy, osłabienie, nadmierna potliwość ciała, suchość w ustach czy burczenie w brzuchu.

W organizmie w konsekwencji tworzy się nadmiar wolnych rodników. Te zaś są przyczyną licznych chorób cywilizacyjnych, takich jak nowotwory, miażdżyca, depresja, otyłość, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera czy nadciśnienie tętnicze. Jednocześnie należy sobie uświadomić, że stres jest zjawiskiem nieuchronnym, niemożliwym do usunięcia z naszego życia. Nadmierna koncentracja na negatywnych skutkach stresu powoduje, że praktycznie nie dostrzega się tego, że stres może być pożądanym czynnikiem wzrostu i rozwoju. Najważniejsze jest, aby nauczyć się radzić sobie ze stresem. W razie potrzeb zawsze warto skonsultować się z psychoterapeutą.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu …
Zobacz tutaj ...

Chlorella i młody jęczmień – oczyszczanie i odchudzanie
Chlorella i młody jęczmień w postaci sproszkowanego soku to w 100% naturalne produkty wysokiej jakości premium. W połączeniu uzupełniają składniki odżywcze i wspomagają oczyszczanie organizmu z zalegających toksyn …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
2. Kaczmarska A., Curyło-Sikora P., Problematyka stresu – przegląd koncepcji, Hygeia Public Health, 4/2016.
3. Gajda E., Biskupek-Wanot A., Stres i jego skutki, 2020.