Nietolerancja pokarmowa

Aktualizacja: 26 czerwca 2023

Zgodnie z definicją, nietolerancja pokarmowa to obiektywnie powtarzalne objawy chorobotwórcze występujące w organizmie, wyzwalane dopiero przez ekspozycję na określony bodziec, działający w dawce tolerowanej przez zdrowe osoby. Diagnostyką i leczeniem problemu powinien zajmować się lekarz gastroenterolog, choć w procesie diagnostycznym nieoceniona jest pomoc alergologa.

Nietolerancja pokarmowa – przyczyny

Wyróżniono 2 główne grupy niepożądanych, nietoksycznych reakcji na pokarmy:

• alergie pokarmowe (z udziałem mechanizmów immunologicznych);
• nietolerancje pokarmowe (z udziałem innych mechanizmów niż reakcja immunologiczna).

Bezpośrednia przyczyna obu schorzeń nie została dokładnie poznana. Wymienia się jednak czynniki ryzyka, które mogą prowadzić do nietolerancji pokarmowej:

• upośledzenie produkcji lub funkcji ważnych enzymów trawiennych;
• zaburzenia składu i jakości mikroflory jelitowej;
• palenie papierosów;
• znaczne obniżenie odporności;
• przewlekła antybiotykoterapia;
• przedwczesny poród, brak karmienia dziecka piersią;
• zanieczyszczenia środowiska;
• niska jakość żywności i sięganie po żywność GMO;
• silny stres w życiu codziennym.

Wyróżniamy nieimmunologiczną nadwrażliwość pokarmową i nietolerancję enzymatyczną. Pierwsza sytuacja pojawia się w momencie spożycia pokarmu lub dodatku do żywności, a także drobnoustroju, którym zanieczyszczona jest żywność. Objawy zależą od ilości i świeżości spożytego pokarmu oraz od osobniczej wrażliwości organizmu. Natomiast nietolerancje enzymatyczne wynikają z braku enzymów, co z kolei prowadzi do zaburzeń we wchłanianiu węglowodanów. Niedobór enzymów może mieć podłoże genetyczne lub wynikać z chorób układu
pokarmowego, wtórnie uszkadzających nabłonek jelitowy.

Nietolerancja pokarmowa – objawy

Obraz kliniczny nietolerancji pokarmowej jest mocno zróżnicowany. Zależy od ilości spożytego pokarmu, stopnia nadwrażliwości organizmu, kondycji mikroflory jelitowej, a nawet wieku i stanu zdrowia człowieka. Zdecydowanie najczęściej obserwuje się objawy pochodzące z przewodu pokarmowego:

• bóle brzucha;
• biegunki;
• nieżyt żołądkowy;
• wzdęcia;
• zaparcia;
• obecność krwi w stolcu;
• zgaga i objawy refluksu przełykowego.

Pozostałe możliwe objawy obejmują:

• wysypkę skórną, w tym zmiany atopowe, pokrzywkę i obrzęki naczynioruchowe;
• nieżyt nosa, gardła i krtani;
• zapalenie zatok;
• objawy astmy;
• problemy z oddychaniem.

Znacznie rzadziej (choć również jest to możliwe), pojawiają się objawy pochodzące z układu nerwowego, takie jak:

• bóle głowy;
• zmiany usposobienia;
• zawroty głowy;
• migrena;
• ogólne osłabienie;
• napady padaczkowe;
• omdlenia;
• zaburzenia pamięci i koncentracji;
• reakcje nerwicowe.

Najbardziej niebezpieczną manifestacją kliniczną nadwrażliwości pokarmowej jest anafilaksja pokarmowa, określana jako gwałtowna, zagrażająca życiu reakcja na spożyty pokarm.

Diagnostyka nietolerancji pokarmowej

W diagnostyce nietolerancji pokarmowej największe znaczenie mają punktowe i płatkowe testy skórne, oznaczanie surowiczego swoistego IgE, test uwalniania histaminy z bazofilów, testy prowokacji, w tym test z podwójnie ślepą próbą kontrolowaną placebo. Mimo tego nie zawsze udaje się wykryć nietolerancję pokarmową. Pacjentom zaleca się obserwację reakcji organizmu na poszczególne pokarmy i tą drogę zidentyfikowanie żywności, która wywołuje nietolerancję. Często pacjenci sami wiedzą, po spożyciu jakich produktów czują się gorzej, co ułatwia diagnostykę.

Nietolerancja pokarmowa – leczenie

Podstawą leczenia nietolerancji pokarmowej jest wyeliminowanie z codziennego jadłospisu produktów spożywczych, które powodują objawy. Taka eliminacja powinna trwać 6-12 miesięcy, po czym można spożyć niewielkie ilości tego produktu. Stopniowe i powolne wprowadzanie produktu powodującego wcześniej nietolerancję po tak długiej przerwie powoduje niekiedy, że organizm przestaje na niego reagować. W długotrwałym leczeniu stosuje się suplementację wzmacniającą odporność (np. acerola, Chlorella, Spirulina), probiotykoterapię i działania wspierające odbudowę mikroflory jelitowej oraz unikanie stresu, ewentualnie naukę radzenia sobie z nim. Należy bezwzględnie zrezygnować z palenia papierosów i picia nadmiernej ilości alkoholu.

Bio Acerola C - 100% naturalna witamina C
Acerola od bioalgi to w pełni naturalny (organiczny) i bez żadnych dodatków produkt. Wytwarzany jest z owoców wiśni Acerola, na ściśle kontrolowanej, ekologicznej uprawie, z zachowaniem najwyższych standardów jakościowych.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kaczmarski M., Korotkiewicz-Kaczmarska E., Alergia i nietolerancja pokarmowa. Mleko i inne pokarmy, Wydawnictwo Help-Med, Białystok 2013.
2. Michalczuk M., Sybilski A., Nietolerancje pokarmowe, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 6/2010.
3. Wasilewska E., Małgorzewicz S., Niepożądane reakcje pokarmowe na dodatki do żywności, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 6/2015.
4. Nowicka-Jasztal A., Bryl E., Nadwrażliwość na pokarmy – choroba XXI wieku?, Forum Medycyny Rodzinnej, 1/2016.