Hipoksja

Aktualizacja: 27 lutego 2023

Hipoksja to stan, w którym utlenowanie tkanek niektórych organów lub całego organizmu jest niewystarczające w odniesieniu do ich zapotrzebowania na tlen. Zgodnie z inną definicją, hipoksją zwiemy nieprawidłowe, niewystarczające rozprowadzenie tlenu po komórkach, co ściśle wiąże się z niedotlenieniem organizmu lub jego określonych struktur.

Hipoksja – przyczyny

Hipoksja może być zjawiskiem zarówno fizjologicznym, jak i patologicznym. Pojawia się np. podczas przebywania na terenach wysokogórskich, ze względu na malejącą zawartość tlenu w powietrzu wraz ze zwiększaniem wysokości n.p.m. Patologicznie wymienia się 2 mechanizmy niedotlenienia komórek – zawartość tlenu we krwi tętniczej jest prawidłowa, jednak z różnych powodów nie dociera ona do komórek docelowych bądź zawartość tlenu w krwi tętniczej jest niewystarczająca. Przyczyny takich sytuacji mogą być następujące:

• zatrucie organizmu, zwłaszcza tlenkiem węgla (czadem);
• zatrzymanie akcji serca;
• różnego rodzaju choroby sercowo-naczyniowe, zwłaszcza przewlekłe i niewyrównane;
• niewydolność oddechowa;
• astma oskrzelowa;
• zapalenie płuc;
• rozstrzenie oskrzeli;
• rozedma płuc;
• przewlekła obturacyjna choroba płuc;
• znaczna utrata krwi, np. wskutek urazu;
• topienie się;
• sepsa;
• przyjmowanie bardzo silnych leków przeciwbólowych w nieodpowiednich dawkach lub niezgodnie z zaleceniem lekarza.

Warto wiedzieć, że nawet przebywanie wśród miejskich zanieczyszczeń (smog, spaliny) przez dłuższy czas może przyczyniać się do niedostatecznego utlenowania komórek i tkanek. Fizjologicznie czynnikiem ryzyka jest też bardzo długi, wzmożony wysiłek fizyczny.

Hipoksja – objawy

Na samym początku należy wspomnieć, że najwyższą wrażliwość na niedotlenienie wykazuje tkanka nerwowa. Już trwające 4-5 minut niedotlenienie kory mózgowej prowadzi do nieodwracalnych zmian w neuronach. Rozwijają się poważne powikłania o charakterze neurologicznym, a w skrajnych dochodzi nawet do zgonu.

Zarówno częściowe, jak i całkowite niedotlenienie powoduje u człowieka szereg objawów. Przede wszystkim wiążą się one z przestawieniem organizmu na procesy beztlenowe, co wzmaga produkcję kwasu mlekowego. Konsekwencją może być kwasica metaboliczna, a nawet tworzenie się nowych naczyń krwionośnych (angiogeneza), co wiąże się z rozwojem choroby nowotworowej. Głównym i najczęściej obserwowanym objawem hipoksji jest sinica, czyli zmiana zabarwienia skóry, ust, języka i śluzówek. Do pozostałych możliwych objawów hipoksji zaliczamy:

• duszności;
• bóle głowy;
• zawroty głowy;
• senność;
• zmęczenie i osłabienie;
• zaburzenia widzenia;
• przyspieszenie oddechu;
• wzrost ciśnienia tętniczego;
• niewyraźną mowę;
• zaburzenia pamięci i koncentracji;
• zaburzenia koordynacji ruchowej, trudności z chodzeniem.

Pogłębiająca się hipoksja prowadzi do halucynacji, stanów przedomdleniowych, omdleń, a nawet śmierci. Przyczyną tego jest wzrastająca hiperkapnia, czyli poziom dwutlenku węgla we krwi. Hipoksję diagnozuje się na podstawie pulsoksymetrii, gazometrii i spirometrii.

Hipoksja w sporcie

Hipoksję wykorzystuje się od dawna w sporcie celem poprawy możliwości wysiłkowych sportowców, głównie za sprawą nasilenia erytropoezy. Początkowo do tego celu wykorzystywano wyłącznie warunki naturalne, a trening realizowany był podczas spotkań wysokogórskich, najczęściej na poziomie 1500-2500 m n.p.m. Metoda ta przyjęła nazwę „mieszkaj wysoko – trenuj wysoko” (ang. live high – train high, LH-TH). Efektem LH-TH jest wzrost pojemności tlenowej krwi, wzrost stężenia hemoglobiny i liczby erytrocytów. Współcześnie warunki hipoksji można stworzyć sztucznie.

Hipoksja – leczenie

Jeśli hipoksja wynika z przyczyn patologicznych, należy jak najszybciej wdrożyć odpowiednie postępowanie lecznicze. W innym razie może dojść do rozwoju trwałych konsekwencji zdrowotnych. Podstawową czynnością jest ustabilizowanie choroby podstawowej, jednocześnie poddając pacjenta tlenoterapii, aby wyrównać poziom tlenu w ustroju. Następnie warto skontrolować i ewentualnie wyrównać zaburzenia elektrolitowe. W przypadku pacjentów z przewlekłą i nawracającą hipoksją duże znaczenie ma nauka technik prawidłowego oddychania.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Czuba M., Langfort J., Hipoksja – wykorzystanie w treningu i terapii, Problemy Nauk Biologicznych, 4/2020.
2. Błaszczak-Świątkiewicz K., Olszewska P., Mikiciuk-Olasik E., Wpływ hipoksji na zmiany metabolizmu komórek nowotworowych, Journal of Oncology, 4/2012.
3. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.