Beryloza

Beryloza (inaczej: przewlekła choroba berylowa, berylioza) to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób zawodowych związanych z narażeniem na metale. Charakteryzuje się występowaniem zmian ziarniniakowych w płucach i co się z tym wiąże – szeregu objawów ze strony układu oddechowego. Przyczyną choroby jest przeważnie długotrwałe wdychanie pyłów berylu.

Beryl – charakterystyka

Beryl (Be) jest strategicznym surowcem dla wielu rodzajów przemysłu. Wykorzystuje się go powszechnie mimo stosunkowo wysokiej ceny ze względu na znacznie lepsze parametry niż te wykazywane przez alternatywne materiały. Jest twardym, kruchym metalem o zwartej heksagonalnej strukturze krystalicznej. Wyróżnia się wyjątkowo wysoką sztywnością i wysoką temperaturą topnienia, wynoszącą 1287 stopni C.

Beryl bardzo słabo pochłania promieniowanie RTG, co pozwala na stosowanie go do produkcji okienek w aparatach i mikroskopach rentgenowskich oraz w detektorach promieniowania rentgenowskiego. Jest też podstawowym materiałem w technice jądrowej i głośnikowej, jak również w produkcji stopów metali odpornych na korozję. Pył berylowy jest składnikiem stałego paliwa rakietowego o najwyższym impulsie właściwym oraz rakietowych silnikach o zastosowaniach militarnych. Tak wszechstronne wykorzystanie berylu sprawia, że narażenie zawodowe na ten pierwiastek jest bardzo wysokie i stanowi realne zagrożenie w wielu firmach i zakładach pracy.

Beryloza – przyczyny

Przyczyną berylozy jest wdychanie pyłów i oparów zawierających cząsteczki berylu. Główną drogą wchłaniania berylu jest układ oddechowy, jednak w mniejszych ilościach może to nastąpić przez skórę lub drogi pokarmowe. Należy wiedzieć, że jedynie niezjonizowane, rozpuszczalne związki berylu ulegają szybkiemu usuwaniu z płuc (zajmuje im to około 4 dni), z kolei zjonizowane rozpuszczalne związki wytrącają się w płucach. U pracowników narażonych na pary lub dymy berylu w stężeniach około 3 µg/ml jest on wydalany głównie wraz z moczem, przy czym okres półtrwania wynosi średnio 2-5 tygodni, a śladowe ilości wykrywa się jeszcze 10 lat po ekspozycji. Beryl nie podlega filtracji przez kłębuszki nerkowe. Po przypadkowym spożyciu rozpuszczalne sole berylu łączą się z proteinami komórek nabłonka w przewodzie pokarmowym, w konsekwencji czego dochodzi do tworzenia nierozpuszczalnych związków fosforowych berylu. Upośledza to wchłanianie fosforanów z przewodu pokarmowego.

Ciekawostką jest, że beryl silnie oddziałuje na limfocyty B, zwiększając produkcję immunoglobulin. Obserwuje się spadek poziomu dopełniacza we krwi po 6 tygodniach narażenia na ten metal. Transport berylu do tkanek pozapłucnych prowadzi do rozwoju ziarniniaków w węzłach chłonnych piersiowych, śledziony, wątroby, mięśni, skóry, nerek i serca. Czas od początku narażenia do powstania nadwrażliwości na beryl wynosi w przybliżeniu 9 tygodni.

Beryloza – objawy

Beryloza może występować w 2 postaciach:

• ostrej (aktualnie bardzo rzadko);
• przewlekłej.

W przebiegu ostrej obserwuje się:

• toksyczne uszkodzenie błon śluzowych i skóry (trudno gojące się owrzodzenia, rumień wielopostaciowy, zapalenie kontaktowe skóry, ostre zapalenie spojówek);
• duszność wysiłkową;
• napadowy kaszel;
• bóle w klatce piersiowej;
• znaczny spadek pojemności życiowej.

W przebiegu berylozy przewlekłej u niektórych pacjentów podstawowym objawem jest tachypnoe, mogące utrzymywać się przez lata. Dopiero po upływie dłuższego czasu pojawiają się objawy takie jak:

• duszność wysiłkowa (najczęstszy objaw);
• palące i piekące bóle klatki piersiowej;
• bóle stawów;
• gorączka;
• krwioplucie;
• anoreksja i utrata masy ciała;
• nocne poty.

Beryl jest pierwiastkiem rakotwórczym, co zostało potwierdzone licznymi badaniami. W ich przebiegu, u pracowników narażonych na beryl oraz u zwierząt doświadczalnych odnotowano wzrost częstości uszkodzeń materiału genetycznego (mutacji genowych, częstości wymiany chromatyd siostrzanych i aberracji chromosomowych, pęknięć nici DNA). Stwierdzono, że beryl i jego związki zaburzają procesy wzrostu i podziału komórki.

Beryloza – diagnostyka

Diagnostyka berylozy opiera się przede wszystkim na wywiadzie zdrowotnym, w którym należy zapytać o pracę zawodową lub inne miejsca, w których mogło dojść do narażenia na beryl i jego związki. Następnie wykonuje się RTG płuc, spirometrię oraz gazometrię. Uzupełniająco można zlecić wykonanie próby wysiłkowej.

Beryloza – leczenie

Leczenie polega przede wszystkim na przerwaniu narażenia organizmu na beryl. To element niezbędny, będący punktem wyjścia dla dalszego postępowania. Leczenie farmakologiczne stosuje się w przypadku znacznego upośledzenia czynności płuc lub szybkiego jej pogarszania, a podstawą farmakoterapii jest stosowanie glikokortykoidów (doustnie i/lub wziewnie). Zaleca się rehabilitację oddechową, umiarkowaną aktywność fizyczną oraz całkowitą rezygnację z palenia papierosów.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Jakubowski M., Beryl i jego związki nieorganiczne – w przeliczeniu na Be, Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, 2/2008.
2. Sieradzki A., Andrzejak R., Sieradzka U., Beryloza w środowisku pracy – etiologia i postępowanie lekarskie, Medycyna Pracy, 53/2002.
3. Marek K., Choroby zawodowe, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.