Dieta dla seniora

Dieta dla seniora powinna być tak urozmaicona i skomponowana, aby dostarczać osobie w tym wieku wszystkich niezbędnych składników odżywczych, których może brakować w związku ze spadkiem apetytu, występującymi chorobami oraz naturalnymi procesami starzenia się organizmu. Ważne jest zarówno dobrze dobrane jedzenie, jak i świadoma suplementacja. Seniorzy przewlekle chorzy powinni skonsultować się z dietetykiem klinicznym. Zwłaszcza jeśli stosują leki, które mogą wchodzić w interakcję z ziołami i suplementami diety.

Procesy starzenia się organizmu

Dlaczego seniorzy tak bardzo potrzebują dobrze skomponowanej diety i z czego może wynikać ewentualne niedożywienie? Wszystko oscyluje wokół fizjologicznych procesów starzenia się organizmu, które zaczynają się już w obrębie jamy ustnej. Należą do nich:

• atrofia komórek wydzielniczych ślinianek, co prowadzi do suchości w jamie ustnej i upośledza jakość przeżuwania i połykania kęsów pokarmowych, a także prowadzi do rezygnacji ze spożywania pokarmów bardziej suchych czy twardych;
• spadek w węchu i smaku, co odbiera komfort jedzenia i zmniejsza częstotliwość posiłków;
• spowolnienie pracy narządów wewnętrznych, w tym wątroby i trzustki, które bezpośrednio uczestniczą w procesach trawienia;
• obniżenie masy mięśniówki przewodu pokarmowego, co pogarsza jego sprawność motoryczną i prowadzi do zaparć lub nietrzymania stolca;
• spadek zdolności wydzielniczej żołądka, czego efektem są różnego rodzaju zaburzenia trawienia;
• pogorszenie wchłaniania składników odżywczych w dwunastnicy i dalszych odcinkach jelit;
• wzrost patologicznej mikroflory jelitowej kosztem flory pożądanej;
• zaburzenia gospodarki hormonalnej.

U seniorów obserwuje się również szereg chorób przewlekłych, w których przebiegu typowe jest pogorszenie trawienia, utrata apetytu, zmiany hormonalne. Czynnikiem ryzyka niedożywienia jest ponadto przyjmowanie leków w sposób ciągły.

Dieta dla seniora – zasady

Ogólne zasady dotyczące diety osób starszych są następujące:

• picie przynajmniej 1,5 l płynów dziennie, nie wliczając w to kawy i herbaty. Aby utrzymywać właściwe nawodnienie organizmu, warto ustawić sobie przypomnienia co godzinę i zgodnie z nimi wypijać szklankę soku, czystej wody mineralnej lub wody z dodatkiem cytryny i mięty;
• jak najczęstsze spożywanie warzyw i owoców, najlepiej do każdego posiłku, przy czym maksymalnie w dwóch posiłkach można zastąpić je sokami owocowo-warzywnymi;
• spożywanie fermentowanych napojów mlecznych i naturalnej żywności probiotycznej, której celem jest wspieranie mikroflory jelitowej i poprawa odporności;
• unikanie spożywania alkoholu;
• unikanie objadania się na noc, spożycie ostatniego posiłku przynajmniej dwie godziny przed pójściem spać. Wyjątkiem jest konieczność przyjęcia leków przed snem wraz z posiłkiem, jednak wówczas powinien być on niewielki i lekkostrawny;
• unikanie spożycia cukru oraz słodyczy, a także żywności wysokoprzetworzonej i żywności zmodyfikowanej genetycznie;
• spożywanie małych porcji, lecz częściej w przeciwieństwie do rzadszego spożywania dużych objętościowo porcji żywności.

Dietę dla seniora warto jednak omówić bardziej szczegółowo. W razie wątpliwości dobrym pomysłem jest konsultacja z dietetykiem klinicznym, który ułoży jadłospis w taki sposób, aby maksymalnie wspierał zdrowie i samopoczucie seniora, przy okazji wpływając na przebieg występujących chorób.

Produkty poprawiające trawienie

W diecie seniorów nie może zabraknąć produktów spożywczych poprawiających trawienie. Są to przede wszystkim wspomniane wcześniej probiotyki i naturalna żywność probiotyczna, m.in. kefiry, zakwas, maślanki, śmietana, kiszonki, ale także produkty pełnoziarniste. Produkty pełnoziarniste są bogate w błonnik pokarmowy, który skraca pasaż jelitowy, zwiększa objętość stolca oraz obniża poziom insuliny i glukozy we krwi. Dodatkowo zawierają składniki mineralne i witaminy, tak ważne w diecie seniorów – zwłaszcza cynk, witaminy z grupy B, magnez. W diecie seniora bardzo dobrze sprawdzą się więc wszelkie makarony pełnoziarniste, ciemne ryże, kasze, płatki zbożowe. Alternatywą i urozmaiceniem są pseudozboża, takie jak komosa ryżowa, amarantus, gryka.

Dieta seniora, a nabiał 

Kolejnym istotnym elementem diety osób starszych jest nabiał, będący przede wszystkim źródłem pełnowartościowego białka, wapnia, fosforu. Związki te wzmacniają stawy i kości, przeciwdziałają rozpadowi tkanki mięśniowej i spadkom siły mięśniowej oraz są niezbędne dla zachowania równowagi gospodarki wodno-elektrolitowej oraz wysokiej odporności. Podobnie działać będą inne źródła tych związków, takie jak rośliny strączkowe, ryby, jaja czy chude mięso. W starszym wieku najlepiej zrezygnować z tłustego, smażonego mięsa, które szybko prowadzi do niestrawności, będąc jednocześnie źródłem szkodliwego cholesterolu i kwasów tłuszczowych nasyconych.

Dieta śródziemnomorska

W przypadku osób starszych bardzo dobrze sprawdza się dieta śródziemnomorska, okrzyknięta jako najzdrowsza dla układu sercowo-naczyniowego i całego organizmu. Charakteryzuje się ona bardzo dużą zawartością olejów roślinnych (będących źródłem kwasów tłuszczowych Omega 3 i kwasów tłuszczowych Omega 6), warzyw i owoców oraz ryb. Jednocześnie ogranicza ona spożycie tłuszczów nasyconych do mniej niż 8% całej diety dziennej. Uważa się, że jej systematyczne stosowanie znacznie zmniejsza ryzyko zawału serca, udaru mózgu, epizodów wieńcowych oraz łagodzi nasilenie dolegliwości kardiologicznych, w tym miażdżycy tętnic wieńcowych i nadciśnienia tętniczego.

Omega 3 dla seniorów

Osoby starsze są szczególnie narażone na demencję, chorobę Alzheimera, chorobę Parkinsona, różnego rodzaju zaburzenia pamięci, bezsenność, drżenia mięśni i wiele innych schorzeń o charakterze neurologicznym. Aby zmniejszać to ryzyko, dieta seniorów powinna być bogata w kwasy tłuszczowe Omega 3, który w dobrym źródłem są ryby morskie, owoce morza, orzechy i nasiona, jajka, algi oraz roślinne oleje tłoczone na zimno i nierafinowane. Wszystkie te produkty znajdują się w diecie śródziemnomorskiej, dlatego ponownie warto polecić ją osobom starszym. Każdego dnia należy dostarczać do organizmu przynajmniej jedną porcję produktów bogatych w NNKT.

Suplementy diety dla seniora

W diecie seniorów nie może zabraknąć także świadomej suplementacji. Oczywiście można polecić niektóre produkty, jednak zawsze suplementacja powinna być skonsultowana z lekarzem, ponieważ może wchodzić w interakcję z przyjmowanymi już lekami lub negatywnie wpływać na przebieg zdiagnozowanej choroby. Najczęściej osobom starszym rekomenduje się suplementację: witaminy D, witamin z grupy B, magnezu, witaminy A, kwasów tłuszczowych Omega 3, kwasu hialuronowego, kolagenu oraz koenzymu Q10. Przy braku apetytu warto sięgnąć po napary ziołowe przyrządzone z dziurawca, mięty pieprzowej, rokitnika czy kopru włoskiego.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Włodarek D., Lange E., Kozłowska L., Głąbska D., Dietoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
2. Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.